Blog : Wat is hooggevoeligheid?

Wat is nu hooggevoeligheid?

Al die termen….

Hooggevoeligheid wordt ook wel hoogsensiviteit genoemd. Het komt (in Nederland) op hetzelfde neer. De afkorting HSP (high sensitive person) wordt ook vaak gebruikt. De term overgevoelig doet in mijn ogen geen eer aan de eigenschap, het doet mij meer denken aan een overdreven reactie ergens op, zoals een allergie. Wanneer je googelt krijg je heel veel hits maar ik zal hier een weergave geven van wetenschappelijke informatie en ervaringsdeskundigheid.

Hype?

Omdat er de laatste jaren meer bekendheid over hooggevoeligheid komt, denken veel mensen dat zij, of hun kind(eren), hooggevoelig zijn. Er zijn veel vooroordelen van anderen die daar weer iets van vinden. Er zijn mensen die zich graag verschuilen achter een etiketje of label met soms als reden dat zij dan een excuus hebben voor hun gedrag. Er zijn helaas inmiddels, vaak onterecht, meerdere negatieve associaties aan de term gekoppeld.

Men denkt bijvoorbeeld bij hooggevoeligheid aan de woorden: aansteller, zweverig, zwak, stil/introvert, constant overprikkeld, hulpeloos, over-emotioneel (oftewel een jankerd), een vermijdend type, dat je dan een zesde zintuig hebt of super spiritueel bent, je beter voelt dan anderen (vanwege het woord hoog), dat je labiel bent, dat je gewoon even wat sterker moet worden, of het kan afleren en dat het een zoveelste stoornis is die gediagnosticeerd moet worden.

Wanneer je je hooggevoeligheid niet herkend en er nog niet goed mee om kan gaan dan kan het zijn dat je allerlei strategieën ontwikkelt die tot klachten kunnen leiden. Dat is dan een gevolg ervan maar het hoeft niet zo te zijn!  Er zijn zoveel verschillende hsp ‘ers ook en gelukkig zijn er ook heel veel voordelen. Ik ben er een voorstander van om het zo nuchter mogelijk te bekijken.

Wat is het dan?

De meesten denken bij hooggevoeligheid aan prikkelgevoeligheid. Velen van ons hebben in mindere of meerdere mate van prikkels, dus veel mensen twijfelen of ze hooggevoelig zijn. Iedereen heeft weleens last van te fel licht, het snel te warm of te koud hebben, irritatie van kledinglabeltjes, of last hebben van te veel gedachten, mensen of geluiden bij elkaar.

Wat kenmerkend is bij hooggevoeligheid (en waardoor je vrijwel meteen weet of je deze eigenschap hebt of niet) is de diepgaande verwerking van alle informatie die er binnenkomt.  Alle informatie, waaronder veel subtiele details die binnenkomen, worden eerst  gescand, dan is er even een pauze (je koppelt in deze pauze de info die binnenkwam aan alles wat je al weet en hebt ervaren) en dan is er weer een check (alles wat je ziet, voelt ruikt en proeft wordt gekoppeld aan je lichaam, dus je lichaam reageert daarop). Dit is het Stop – pauze – check systeem.

De manier van informatie verwerken ziet er dus anders uit. Vervolgens geef je betekenis aan wat er binnenkomt, je schat in wat de opties, eventuele gevaren en kansen zijn. Daarnaast wordt er ook nog eens sterk gereageerd op deze informatie.  Je schat bijvoorbeeld meteen in wat anderen ervan vinden en dan bepaal je hoe je gaat reageren. Je zenuwstelsel is scherper afgesteld en daardoor zie, voel, hoor en verwerk je signalen intenser. Dit kost veel energie en daarna wordt er nog eens (een aantal keren) overdacht of je het goed hebt gezien, gevoeld, ingeschat/ beoordeeld en gereageerd hebt.

Hooggevoeligheid is een aangeboren temperament, een eigenschap waar je mee geboren bent. Niets meer en niets minder. Een temperament zit diep in onze aard. Het bepaalt de snelheid en de intensiteit van je emotionele reacties en je stemming. De bedrading is dus echt anders. Ongeveer 1 op de 5 mensen, dus 20%, is hooggevoelig. 85% van de hoogbegaafden is hooggevoelig.

En dan?

Hooggevoelige mensen hebben vaak een betere focus en zijn alerter.  Zij hebben ook vaker last van uitstelgedrag en perfectionisme; omdat ze alles overdenken is het soms lastig om ergens mee te starten.  Vaak, wanneer er geen faalangst is, halen zij hogere scores wanneer zij iets willen bereiken. Je kan het vergelijken met een marathon; ze kunnen knallen en geven alles in een korte tijd, maar dan is het ook ineens op. Men is na een taak meer gestresst dan anderen en de eigenschap heeft ook een keerzijde: er is een langere hersteltijd (rust) nodig.

Wanneer een hooggevoelig kind opgroeit in lastige(re) omstandigheden dan heb je er meer last van dan andere kinderen. Maar je kan ook extra voordelen ervaren en intenser genieten van positieve(re) omstandigheden.

Antennes:

Omdat er meer details en signalen worden opgemerkt hebben hooggevoeligen meer antennes of voelsprieten voor de stemming in een ruimte of de sfeer in een groep. Dit wil trouwens niet zeggen dat je het altijd goed hebt of als een of andere speciale ontvanger alles kan aanvoelen. Het wil ook niet zeggen dat anderen niet gevoelig (kunnen) zijn, of minder emoties hebben.

Wanneer je MRI-scans bekijkt en vergelijkt, dan zie je dat bij de hooggevoeligen de spiegelneuronen (hiermee kunnen we emoties aanvoelen en anderen begrijpen) sterker zijn geactiveerd. Dit verklaart mede waarom je als hooggevoelige automatisch sterker bent afgestemd op de ander.

Doordat je dus alerter bent op je omgeving en die info diepgaander verwerkt, leidt het tot ander gedrag. Je bent als hooggevoelige meer gericht op actie, je ziet (en voelt!!) vaak meteen wat er moet gebeuren of wat de ander nodig heeft, hierdoor raak je sneller overprikkeld door de informatie die er binnenkomt en het kost veel energie om het te verwerken. Wanneer je dit niet doorhebt en te weinig rust neemt of oplaadmomenten (en nee, op je telefoon scrollen is geen opladen) pakt, dan raak je dus overprikkeld. Dit kan zich uiten in verschillende vormen. Dit bedoelde ik dus met dat overprikkeling een gevolg is van het niet goed omgaan met je eigenschap.

Alles automatisch van alle kanten bekijken en afwegen.

Een situatie bekijkt jouw zoon of dochter waarschijnlijk van wel 6 kanten. Wanneer deze bijvoorbeeld moet samenwerken kan het zijn dat anderen hem of haar niet begrijpen: alle beren op de weg zijn al gezien (en getackeld) en hij/zij weegt alles weloverwogen af. Er is naast plan A, al lang een plan B en C (al is het maar in het hoofd).

Risico’s en kansen worden anders ingeschat en dat wordt niet altijd begrepen. Er is meer tijd nodig om alles te verwerken en af te wegen. Het kan ook zijn dat je kind te snel ja zegt (de grens kan nog niet zo goed aangeven worden als dat hij/zij zou willen) en gaat misschien na zo’n snelle ja tegen zaken opzien omdat inmiddels alle ins en outs vaker zijn overdacht en het er toch net even wat anders uitziet dan dat men dacht.

Voorbeelden waar je zoon of dochter zich misschien in herkent:

In de ochtend trek je die leuke trui aan, en aan het einde van de middag, (als je al het een aan ander aan informatie hebt verwerkt), kriebelt hij, prikt het label in je nek (of in je zij) en is hij ook nog eens veel te warm. Je snapt echt niet waarom je hem vanmorgen uitkoos en neemt jezelf voor hem niet meer aan te doen. Het voelt dan ook echt alsof er een cactus in je nek hangt.

Je gaat naar een feestje (is ws al even terug gezien Corona) en iemand zonder hooggevoeligheid gaat zitten, feliciteert de jarige, heeft een leuke avond, gaat naar huis , stapt zijn bed in en denkt; gezellig dat ik Mientje ook nog even zag, en gaat slapen. Misschien denk je ook nog: het kadootje werd goed ontvangen en er werd chille muziek gedraaid, en er was goede chips, even checken welke dat was….

Een hooggevoelige (die in dit voorbeeld ook last heeft van onzekerheid) die gaat naar een feestje, ziet meteen aan de moeder van de jarige dat er iets is, maarja, ze lacht wel…gaat zitten, zit vervolgens op een hoekje bij een deur waar tocht onderdoor komt, ziet leuke schoenen bij iemand….

(oh die wil ik ook wel, waar zijn die van? Wat een apart luchtje hangt hier eigenlijk, ik herken het ergens van, maar wat was het ook alweer?), geeft het kadootje aan de jarige, (vindt ze het wel echt leuk? Ja ze vindt het echt leuk, want ze schudt zo met haar hoofd en haar ogen lachen mee… poeh gelukkig, anders moest ik weer wat anders regelen, of is het dan niet gek, om dan het bonnetje te geven zodat ze het zelf kan ruilen? Ben ik trouwens niet overdressed met mijn jurk, iedereen zit in zijn jeans… ik voel me ongemakkelijk omdat het gesprek naast me niet op gang komt. Ze heeft zich net voorgesteld maar geen idee wat ze zei, ik keek namelijk net naar de kat die half onder de bank zat en merk al dat ik niet naast haar wil zitten, ze is heel chagrijnig en Ik ga halfdood van de saaiheid die het gesprek met zich meebrengt. Het gaat nergens over, en dat kan ik dus niet zo goed; het nergens over hebben (schaam schaam), of het moet heel erg nergens over gaan maar dat gaat alleen met echt goede vrienden. Dan is het gewoon een potje ouwehoeren. Ondertussen luister ik tegelijkertijd ook nog mee met Brian en Lotte die achter me zitten, is t stom om aan te haken bij hen, zal ik even naar de wc en dan erna bij hen gaan zitten?)

(Blablabla…zo kan ik nog wel even doorgaan… maar ik ga ervan uit dat het duidelijk is)

Ze gaat naar huis, gaat meteen door naar bed, kan niet slapen omdat alles nog eens (4x) overdacht moet worden (die zei dit, die had het daarover, de muziek stond te hard, toch eens vragen aan Anne of het goed gaat met die moeder) en een half uur later pakt ze maar een boek of gaat op YouTube om zo uit haar eigen hoofd te komen. De volgende dag voelt ze zich vrij brak terwijl ze alleen maar fris heeft gedronken.

Even samenvattend:

• Als hooggevoelige ben je je bewuster van de signalen in je omgeving,
• Je voelt sneller spanningen aan binnen een groep,
• Ziet kleine details, dingen die anderen niet zo snel opvallen,
• Je zintuigen zijn gevoeliger, zo signaleer je sneller gevaar,
• Je bent zorgvuldig in het uitvoeren van taken (je wilt het zo goed mogelijk doen),
• Je bent gericht op het sociale (en het vaak goed hebben/ oplossen wat er niet ok is),
• Je bent creatief in het bedenken van oplossingen,
• Je houdt heel erg rekening (vaak teveel) met anderen, hierdoor vergeet je vaak jezelf,
• Je hebt meer hersteltijd nodig,
• Je raakt sneller overprikkeld (en als je hierdoor prikkels gaat vermijden, raak je ook weer onderprikkeld), zie ook HSP/ HSS (high sensation seeker) voor meer info over de prikkelzoekende HSP ‘er.
• Je loopt een groter risico op piekeren, geen keuzes kunnen maken en faalangst,
• Door dit alles ben je (wanneer je er nog niet goed mee om kan gaan) gevoeliger voor (langere) periodes van stress, overbelasting, burnout en depressieve gevoelens.
• Je bent niks meer, niet veel specialer en zeker niet minder dan anderen.
• Door beter te begrijpen hoe het bij jouw zoon of dochter of jouw zelf werkt, wat het nu precies inhoudt en hoe je dit als een kwaliteit kan gaan zien en in kan gaan zetten, kan je heel veel voordelen gaan ervaren van deze prachtige eigenschap!

Bij dit blogartikel heb ik gebruik gemaakt van een aantal bronnen:

• Esther Bergsma, www.hoogsensitief.nl  blog: wetenschap over (het voordeel van) hoogsensitiviteit.
• www.hooggevoeligheelgewoon.nl

Over de relatie tussen hooggevoeligheid en trauma (dat kan naast een overweldigende gebeurtenis, ook zijn: een langdurige periode van stress, waarbij een reeks van kleinere gebeurtenissen of situaties te groot of te veel was voor je zenuwstelsel, om verwerkt te worden) komt ook steeds meer bekendheid.

Sanne van Heumen (www.wijsinjelijf.nl) geeft via Hooggevoeligheelgewoon thema modules mbt deze onderwerpen. Ik vind het een echte aanrader, mocht je hier meer van willen weten. Zij legt heel goed uit hoe het werkt met je zenuwstelsel en hoe je het kan reguleren.

Wanneer je zoon of dochter zich nog niet bewust is van deze eigenschap, kunnen er ook lichamelijke problemen optreden, waarvoor de dokter geen oorzaak voor kan vinden. In dat geval kan er spraken zijn van SOLK (Somatisch Onvoldoende verklaarbare Lichamelijke Klachten), meer info is te vinden op: www.ziemijnu.nl.